Koszary Kraińskiego w Rzeszowie

Gdy spojrzymy na mapę Rzeszowa z lat 1861-1864 zauważymy, że jest to jeden z największych budynków (o ile nie największy) stojących w mieście. Również i dziś wybija się on na mapie miasta, dorównując wielkością swojemu sąsiadowi - pałacowi ZUS. W świadomości mieszkańców jednak praktycznie nie istnieje. Mowa oczywiście o Koszarach Kraińskiego przy Al. Piłsudskiego 8-10.

Są to najstarsze koszary w Rzeszowie. Budynek powstał w latach 20-tych XIX wieku. Prawdopodobnie z przeznaczeniem na zajazd. W latach 40-tych został przemieniony w "prywatne" koszary. Prywatne, bo Kraiński był ich właścicielem, a miasto wynajmowało je dla wojska.

Koszary Kraińskiego miały i wciąż mają formę piętrowego czworoboku z dużym wewnętrznym dziedzińcem. Trzy skrzydła gmachu są skomunikowane zewnętrznymi galeriami. Elewacja frontowa jest rozczłonkowana parami pilastrów, zwieńczona gzymsem koronującym. Z zewnątrz budynek wygląda dość niepozornie, dopiero wejście przez bramę na dziedziniec zmienia perspektywę i pokazuje prawdziwy rozmiar koszar.

Nie wiadomo kiedy koszary przestały być własnością prywatną. Podczas wojny budynek przejęła administracja III Rzeszy. Po wojnie był on własnością państwową. Mieścił się w nim m.in. rzeszowski odział Polskiego Związku Łuczniczego. Tak przynajmniej wnioskuję, po tym co znalazłem na strychu.

Zresztą znalazłem tam nie tylko dokumenty PZŁ...

W końcu jednak komuna minęła (przynajmniej w teorii), a gmach został sprywatyzowany. Ponoć oddano go za przysłowiową złotówkę Fundacji Nowe Życie. W zamian za to miała ona dokonać koniecznych remontów i dbać o gmach.

Od 2015 roku w Koszarach Kraińskiego działało Królestwo Bez Kresu, czyli niekomercyjne centrum kultury tworzone w duchu poezji Zbigniewa Herberta. W owym czasie spora część lokali była zajęta. Jeden garaż zajmowali "harlejowcy", działała sala prób, latem 2015 roku powstał sklep, a zaraz potem fab lab, no i oczywiście cała masa zakładów usługowych od frontu. Z czasem jednak interesy się zwijały i w całym gmachu pozostało tylko KBK, antykwariat książkowy i sklep z AGD. Ich działanie dobiegło końca końcem maja 2019 roku, kiedy to Koszary Kraińskiego zostały sprzedane (zapewne w wyniku zmian prawnych związanych z dzierżawą wieczystą). Od tamtego czasu budynek stoi pusty. Poniżej film z okresu, gdy był prawie pusty.

Koszary przy Piłsudskiego nie są jednak łatwą inwestycją. Być może deweloper, który je zakupił nie wiedział o tym. Wpisane są do rejestru zabytków. Do tego w wielu pomieszczeniach jest poważny problem z wilgocią, którego żaden powierzchowny remont nie jest w stanie rozwiązać. W najgorszym stanie jest jednak stajnia, która jest praktycznie ruiną.

Obawiam się więc, że Koszary Kraińskiego jeszcze przez długi czas będą straszyć mieszkańców Rzeszowa swoją pustką. A szkoda, bo miejsce ma ogromny potencjał. W Krakowie podobny kompleks (dawna fabryka tytoniu na Dolnych Młynów) jest jednym z najchętniej odwiedzanych przez mieszkańców miejsc. W budynkach powstało wiele różnych lokali, które siłą synergii wspierają się w promocji. Życie kulturalno-rozrywkowe Rzeszowa spokojnie można byłoby częściowo przenieść na Piłsudskiego 8-10. Niestety właściciele przybytku nie chcieli iść w tym kierunku.

Koszary Kraińskiego zlokalizowane są niecałe 10 minut od dworca kolejowego. Niestety obecnie kompleks jest zamknięty. Wciąż jednak warto się mu przyjrzeć. Przez ostatnie 100 lat niewiele się tam zmieniło...

Disclosure: Posts on TravelFeed may contain affiliate links. See affiliate disclosure.